Khi màn đêm buông xuống sâu hơn, tâm trí tôi lại thường trôi theo những suy tưởng về con đường mà một lời dạy từ thời cổ đại, vượt qua bao thăng trầm thời đại, mà vẫn được bảo tồn vẹn nguyên cho chúng ta ngày nay. Đôi khi chúng ta thường lầm tưởng "Kho Tàng Pháp Bảo" phải là một thực thể đồ sộ, kiểu như một cái thư viện khổng lồ chứa đầy kinh sách cổ hay những kho lưu trữ điện tử của thời đại mới. Nhưng thực ra, mình cảm giác nó giống như một cái mỏ neo hơn. Một thứ gì đó giữ cho tâm mình không bị cuốn trôi trước những trào lưu biến đổi hay những lối lý giải "thỏa hiệp" của xã hội hôm nay.
Hành giả tự vấn, nếu giả sử không tồn tại kho tàng kinh điển ấy —thiếu hụt Tam Tạng Pāḷi và những bản Chú giải, Phụ chú giải vốn được chư tiền bối tận tụy duy trì— ắt hẳn đạo Phật hiện thời đã bị biến dạng thành một loại tín ngưỡng pha trộn nào đó. Con người thường có tâm lý muốn biến mọi giáo lý trở nên "nhẹ nhàng" hơn, phù hợp với lối sống nhanh bây giờ, nhưng chính việc "tối giản hóa" ấy đôi khi lại đánh mất đi cốt tủy nguyên bản của Chánh Pháp. Giáo pháp chân chính không tiêu vong trong một sớm một chiều. Thay vào đó, nó sẽ nhạt nhòa và suy yếu dần theo thời gian, cho đến lúc hành giả không còn thấy được đích đến ban đầu nằm ở đâu.
Nhiều khi lật giở từng trang kinh điển, tôi cảm thấy e ngại trước sức nặng của trách nhiệm "bảo tồn". Vấn đề không nằm ở việc bảo quản sách vở khỏi hư hại hay bụi bặm, mà chính là duy trì các tiêu chuẩn đạo đức ấy sống động trong nội tâm. Có thể coi Pháp Bảo như một hệ quy chiếu chuẩn mực. Bất cứ khi nào tiếp cận một tư tưởng mới hay phương pháp tu tập "khác lạ", chúng ta đã có cơ sở để so sánh. Nếu thiếu hụt cái chuẩn mực ấy, con người rất dễ bị lôi kéo bởi những ý thích cá nhân hoặc bị chi phối bởi những trải nghiệm mang tính nhất thời. Tu mà cứ theo cảm hứng thì sớm muộn gì cũng lạc đường, cái này mình đã nếm trải không ít lần rồi.
Một điều thú vị là kho tàng Pháp này không chỉ dành cho hàng ngũ tu sĩ. Là một người cư sĩ, đôi lúc tôi cũng cảm nhận được trách nhiệm của mình đối với giáo pháp. Không phải là đi giảng dạy gì cho ai, mà chính là học hành nghiêm túc, thấu hiểu tường tận để tránh làm sai lạc chân lý vốn có. Dường như nếu không được ứng dụng, Pháp Bảo sẽ chỉ còn là một di sản bất động, là mớ giấy mực nằm im lìm. Chỉ khi ta dùng Pháp bảo làm gương soi cho thân nghiệp và khẩu nghiệp hoặc trong những khoảnh khắc tâm trí xáo động, thì lúc đó giáo pháp mới thực sự phát huy tác dụng.
Nghĩ đến việc các thế hệ đi trước cứ bền bỉ tụng đọc, chép tay, rồi kiểm chứng từng chữ một để truyền lại, mình thấy mình hơi lười. Ta có quyền truy cập mọi thứ chỉ bằng một cú chạm trên điện thoại thông minh, nhưng check here chính sự tiện lợi đó đôi khi lại khiến ta trở nên thiếu sâu sắc. Gìn giữ giáo pháp nghe có vẻ vĩ đại, nhưng thực chất nó khởi đầu từ việc ta nhẫn nại ngồi xuống, đọc một đoạn giáo lý thật chậm rãi, rồi tự nhìn lại xem mình có đang hành trì đúng không. Không cần đến những hình thức phô trương, chỉ cần sự trung thực với nội tâm là đã quá đủ.
Màn đêm thật yên bình, có lẽ đây là lúc thích hợp để khép lại dòng suy tưởng này. Pháp tính vẫn luôn hằng hữu, không hề lay động, chỉ vì chúng ta cứ mải đuổi theo những thứ phù phiếm mà quên mất cội rễ ngay dưới chân mình. Có lẽ chính trong không gian lặng yên này, lời Phật dạy mới dễ dàng thấm đẫm vào lòng người nhất.